مالکیتی درختی که دانه آن را پرنده ای آورده [حقوق مالی]

پرسش : کلاغی گردویی را آورده به خانه یا زمین من انداخته الان آن گردو تبدیل به درخت شده؛ حال سوال این که آن درخت متعلق چه کسی می باشد؟

پاسخ : متعلق به صاحب زمین است.

جبران قیمت درختی که نهال آن را غصب کرده [حقوق مالی]

پرسش : چند سال پيش يك نهال سيب از جايي سرقت كردم بعد از 4 سال اين نهال به بار نشسته و ما صاحب آن را نمي شناسيم، حال آیا بايد پول نهال را صدقه بدهيم يا پول درختي كه به بار نشسته است؟

پاسخ : باید معادل قیمت درخت را بدهد و آنچه از ثمراتش استفاده کرده را نیز به مالک بپردازد و چنانچه صاحبش را به هیچ وجه نمی شناسد از طرف او به شخص نیازمندی بپردازد.

استفاده از اموال کسی که درآمد او از حرام باشد [حقوق مالی]

پرسش : اگر درآمد شخصی از طریق حرام باشد آیا می توان در اموال او تصرف کرد و از اموال او استفاده نمود؟

پاسخ : اگر يقين ندارید از راه حرام تهيّه شده، تصرّف در آن مانعى ندارد اما اگر يقين دارید و صاحب آن را می شناسید باید به صاحبش برگردانید وگرنه ما به شما اجازه مى دهيم تصرف كنید و معادل آن را كه تصرّف كرده اید به نيازمندى بپردازید. و اگر تمكن نداريد بر ذمّه بگيرید و هر موقع كه توانستید، بپردازید.

تقدم حق الناس بر حق الله [حقوق مالی]

پرسش : شخصی مرده است ولی مقداری پول از او بجا مانده است ولی بسیار کم است و بدهی به عنوان حق الناس دارد و زکات و خمس هم نداده است، حالا وراث این شخص ، اول باید کدام یک از موارد بالا را بدهند ؟

پاسخ : احتیاط آن است که حق الناس مقدم بر حق الله است .

اطلاع ازحرام بودن درآمدی که سرمایه گذاری شده [حقوق مالی]

پرسش : شخصی مسئول انعقاد قرارداد و جذب سرمایه برای شرکتی که مضاربه انجام می داد بود و حقوق خود را به صورت پورسانت دریافت می کرد بعد از مدتی بدلیل اشتغالات متعدد از آنجا انصراف داده و حقوق این مدت را در بانک سپرده گذاری پنج ساله کرده بعد از یکی دو سال مطلع شده است شرکت مزبور کلاهبردار بوده و سرمایه مردم را بالا کشیده اند حکم اصل حقوق و سود حاصله از آن چیست؟

پاسخ : در صورتی که می داند از اموال حرام بوده باید به صاحبانش برگرداند و اگر دسترسی ندارد به فقرا صدقه دهد.

جبران حق الناس در صورت فوت صاحب حق [حقوق مالی]

پرسش : اگر حق الناسی بر گردن ما باشد ولی صاحب حق زنده نباشد، آيا مى‏شود به جاى او صدقه داد؟

پاسخ : بايد به ورثه او پرداخت شود و اگر ورثه او را به هيچ وجه نمی شناسید، از طرف صاحب وجه صدقه بدهيد.

محاسبه افت قیمت در خسارت [حقوق مالی]

پرسش : آیا جبران افت قیمت علاوه بر خسارت، واجب است؟

پاسخ : در صورتی که در عرف محل افت قیمت را نیز جبران می کنند به همان صورت عمل کند و الا واجب نیست و ظاهرا فعلا در عرف افت قیمت را محاسبه نمی کنند مگر اینکه تفاوت قیمت سالم و معیوب بسیار زیاد باشد.

تصرف در مال مخلوط به حرام [حقوق مالی]

پرسش : اگر فردی در اموال کسی که در آمد حرام دارد تصرف کرده باشد تکلیف او در این مورد چیست؟

پاسخ : در صورتی که در آمدهای حلالی هم دارد، و نمی دانید آنچه در اختیار شما قرار داده از اموال حرام است یا حلال، تصرّف در آن برای شما اشکال ندارد.

وظیفه وراث در قبال ادعای طلبکار از مورث [حقوق مالی]

پرسش : پدر من مدتي قبل به رحمت خدا رفت از همه ي آشناها حلاليت طلبيدم يكي از آنها شخصي بود كه پدرش شريك پدرم و خودش شاگرد پدرم حدود پنجاه سال پيش بوده، مدعي شده من حقوقم را نگرفتم با اينكه پدرم اهل حساب كتاب و خمس بود شخص هم هيچ مدركي ندارد ميگويد دو میلیون بدهيد حلال كنم من چه كنم اين شخص راضي شود و دینی بر عهده پدم نباشد؟

پاسخ : در صورتی که مدرکی ندارد شما در مقابل او تکلیفی ندارید.

روش جبران حق الناس مالی [حقوق مالی]

پرسش : اگر حق الناسی بر گردن ما باشد باید به چه طریقی آن را جبران کنیم؟

پاسخ : در صورت امكان معادل حقّ او را به دستش برساند، يا به شكلى با هم مصالحه كنند، و اگر اين كار ممكن نيست توسّط شخص ثالث، يا بوسيله حواله بانكى، يا توسّط پست برايش ارسال نمايد. و چنانچه به او دسترسى ندارد به نيّتش به فقرا صدقه دهد.

جبران حق الناس قبل از سن بلوغ [حقوق مالی]

پرسش : اگر قبل از سنّ تكليف، حقّ‏ النّاس‏ بر گردن داشته باشيم، بايد بعد از تكليف بپردازيم؟

پاسخ : آرى بعد از تكليف موظّفيد حقّ ‏النّاس‏ را بپردازيد.

وجوب طلب حلالیت یا جبران حق الناس نسبت به والدین [حقوق مالی]

پرسش : مقدارى از اموال پدر و مادرم را بيهوده مصرف كرده‏ ام، مثلًا پول گرفته ‏ام و براى تفريح بيش از اندازه با دوستان مصرف كرده‏ ام و يا كتاب خريده‏ ام و بدون حساب و كتاب به دوستانم هديه داده ‏ام و الآن پشيمان شده‏ ام، آيا بايد از اموال خودم به پدر و مادرم بدهم؟

پاسخ : در صورتی که خود والدین با رضایت آن مبلغ را پرداخت کرده اند تکلیفی ندارید در غیر این صورت باید حق آنها را بدهید و یا حلالیت بطلبید.

اصلاحات ارضی [حقوق مالی]

پرسش : زمینی را خریداری کرده ام و بعد ها متوجه شدم جزء زمینهایی بود که اصلاحات اراضی در آن جاری شده بوده حال تکلیف چیست؟

پاسخ : لازم است در اين موارد به شكلى رضايت مالكان اصلى يا ورثه آنها را بدست آورید و چنانچه دسترسى به آنها امكان پذير نيست با حاكم شرع مصالحه كنید.

تصرف در املاک دیگران [حقوق مالی]

پرسش : آیا تصرف کردن در املاک دیگران بدون اجازه و رضایت آنها جایز است؟

پاسخ : اين كار بدون جلب رضايت مالك يا مالكان آن جايز نيست، مگر اينكه ضرورت مهمّى از ناحيه نهادهاى اجتماعى وجود داشته باشد، كه در اين صورت بايد قيمت آن به نرخ روز پرداخت گردد.

اشتباه مأمور راهنمایی در جریمه کردن دیگری [حقوق مالی]

پرسش : اگر مأمور راهنمایی و رانندگی بجای اینکه شماره پلاک ما را روی قبض بنویسد شماره ای دیگر اشتباها نوشته و جریمه کرده باشد تکلیف چیست؟

پاسخ : اگر شما خلاف کارید لازم است به او بگویید تا اصلاح کند.

جبران اموالی که از راه نامشروع و حرام کسب شده [حقوق مالی]

پرسش : كسي كه مبلغ كلاني را طي سالهاي متمادي از راه حرام بدست آورده، در حالي كه اين مال غصبي نيست مثل مشروب فروشی یا پول زنا براي زانية يا قيادت، بايد چه كند؟

پاسخ : چنانچه صاحبان آن اموال را می شناسد و مفسده ای ندارد باید به آنها بازگرداند و یا صاحب مال رضایت دهد و اگر نمی شناسد و یا دسترسی ندارد، باید تمام آن را به فقرا بدهد و اگر خودش فقیر باشد می تواند به اندازه رفع فقر از آن استفاده کند.

حکم ضایع کردن مال مرتد و نحوه جبران آن [مرتد ]

پرسش : اگر مالی از مرتد را ضایع کنیم، آیا حلالیت خواستن از او و جبران خسارت اشکالی دارد؟

پاسخ : در صورت ثابت شدن ارتداد اموالی که قبل از ارتداد کسب کرده متعلق به ورثه است و باید به آن ها داده شود و یا از آنها حلالیت بگیرند و اموالی که در زمان ارتداد کسب کرده متعلق به خود اوست و باید نسبت به خودش جبران شود.

نحوه جبران وسیله برداشته شده در زمان جنگ [حقوق مالی]

پرسش : زمان جنگ داخل سنگر براى اولين بار کتاب شريف مفاتيح راديدم بدون جلد ومشخصات خيلى خوشم آمد باخودم به خانه بردم، البته براي من خيلى برکات معنوى داشت الان هم دارم، سؤال اين که چکارکنم؛ بالاخره وقف جبهه بوده راه جبران نادانيم چيست ؟

پاسخ : آن را به کسانی که به سفر راهیان نور می روند بدهید تا در یکی از محل هایی که مورد مراجعه این کاروانها است قرار دهند.

لزوم انجام کار خیر تا یقین به رضایت در روش جبران حق الناس [حقوق مالی]

پرسش : این که در مورد روش جبران غیبت می فرمایید به قدری برای اوکار خیر کند تا یقین به رضایت او پیدا کند آیا چنین کاری واجب است؟ آیا به این معنا است که اگر مثلا زنده بود برای او کاری انجام دهد یا مشکلی از او برطرف کند و یا این که مطلق است و شامل هر کار خیر به نیابت از او می شود.

پاسخ :

در صورتی که بتواند باید برود و الا باید نیابتا کار خیر انجام دهد

استفاده از میوه درختی که دسترسی به مالک آن نیست [حقوق مالی]

پرسش : درخت کهن سالی در نزدیکی خانه ما است که از زمان قدیم برای خان بوده ولی الآن صاحبش مرده و به ورثه هم دسترسی نداریم خوردن میوه آن چه حکمی دارد؟

پاسخ : در صورتی که دسترسی ندارند استفاده کنند و قیمت آن را از طرف آنها صدقه دهند.

وظیفه مقصر تصادف نسبت به خودروهای گران قیمت [حقوق مالی]

پرسش : چند روز پیش با خودروی گران قیمت تصادف کردم و مقصر بودم، به زیان دیده برگ بیمه دادم، اما چون خودروشون نامتعارف بود بیمه فقط نصف هزینه خسارت را پرداخت کرد و گفت مابقی را از بیمه بدنه زیان دیده بگیرید، اما شخص زیان دیده بیمه بدنه نداشت و مجبوره از جیب برای ماشینش خرج کند، آیا من مدیون ایشان هستم چون مقصر بودم و شرعا باید مابقی خسارت ایشان را پرداخت کنم؟ (قانون بیمه میگوید لازم نیست من هزینه ی دیگری پرداخت کنم)

پاسخ : اگر خسارتی وارد شده احتیاط این است که بپردازند و یا مصالحه نمایند.

جبران خسارت حیوان اهلی به حیوان دیگر [حقوق مالی]

پرسش : اگر حیوان یک فردی به داخل حیوانات فرد دیگر وارد شود و حیوانی از حیوانات آن طرف مقابل را بکشد آیا از نظر شرعی چیزی به عهده صاحب حیوانی که حیوان دیگری را کشته می آید؟

پاسخ : در صورتی که آن حیوان خطرناک بوده و صاحبش در حفظ آن کوتاهی کرده ضامن است و اگر خطرناک نبوده و اتفاقا چنین شده، ضامن نیست.

طلب حلالیت برای خود از طرف شخص مجهول [حقوق مالی]

پرسش : اگر شخصی بخواهد برای خودش از دیگری بخاطر حق الناس معنوی حلالیت بگیرد اما از طرفی که حلالیت میخواهد بگوید که یه کسی یا یه خانمی از شما حلالیت خواستند اگه حقی هست یا اگر غیبتی شنیدند و غیره و با اینکه خودش مرتکب شده با لفظ کسی یا خانومی و...به کار ببرد آیا اینگونه حلالیت گرفتن صحیح است و گناه را از بین می برد؟

پاسخ :

در صورتی که صاحب حق روی این شخص حساسیت خاصی ندارد مانعی ندارد.

تعلق بچه زنبور جدا شده در درخت خانه دیگری [حقوق مالی]

پرسش : آیا زنبور عسلی که بچه از خودش جدا میکند به درخت خانه کسی بزند, آیا آن زنبور برای صاحب خانه هست, یا برای صاحب زنبور؟

پاسخ : متعلق به صاحب زنبور است.

حکم جبران سرمایه حرام و سود حاصل از آن [حقوق مالی]

پرسش : اگر کسی کسب و کار خود را با پولی که سرمایه اولیه آن از راه حرام به دست آمده راه بیندازد و الان ازکارهای حرام توبه کرده و تصمیم بگیرد که این پول را از مال خود جدا کند اما چون ممکن است دوباره به گناه و حرام بیفتد نمی تواند پول را به صاحبان اصلی برگرداند یا صاحبان آن را نمیشناسد ،حال آیا سود و درآمد حاصل از آن سرمایه نیز حرام است و تکلیف نسبت به اصل سرمایه و سود چیست؟

پاسخ : باید در صورت امکان از طریق پست یا بانک یا شخص ثالث معادل آن سرمایه و سودهایی که از آن بدست آمده را به صاحبان آن برگرداند و اگر صاحبان آن را نمی شناسد و یا دسترسی به آنها ندارد به نیابت از آنها به فقرا صدقه بدهد.

جبران بدهی خرید مواد مخدر [حقوق مالی]

پرسش : اگر یک نفر از یک فروشنده مواد مخدر مواد بخرد و پول او را ندهد، آیا حق الناس به گردن او می باشد؟

پاسخ : در فرض سوال پول را به او نباید بدهید و مواد را باید از بین ببرید.

وجه دریافتی در قبال انجام کار خلاف و انجام ندادن آن [حقوق مالی]

پرسش : اگرکسی پولی به من بدهدکه کارغیرقانونی انجام دهم ولی آن کارانجام ندهم آن پول واسه من حلال است یاحرام؟اگرحرام است میتوان به فقیری داد؟

پاسخ : وجه را به صاحبش برگردانید.

ملکیت خسارت پرداخته شده بابت کنسلی بلیت همواپیما [حقوق مالی]

پرسش : در یک اداره دولتی مشغول به کار هستم و از طرف اداره به ماموریت رفتم به دلیل مشکلات شرکت هواپیمایی بلیت برگشت کنسل شد و مبلغی به عنوان غرامت توسط شرکت هواپیمایی به اینجانب پرداخت شد مسؤلم دخل وتصرف در این پول را منوط به نظر مرجع تقلیدم دانسته خواهشمند است اعلام نظر فرمایید.

پاسخ : قاعدتا مربوط به شرکت و اداره ای است که از طرف آنها ماموریت داشته است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی